قیمت جهانی زعفران در کشورهای مختلف + مقایسه با بازار ایران

چرا بررسی قیمت جهانی زعفران مهم است؟

اختلاف چشمگیر میان قیمت زعفران در ایران و بازارهای جهانی، یکی از پرسش‌برانگیزترین واقعیت‌های اقتصادی مرتبط با این طلای سرخ است. طبق بررسی‌ها، زعفرانی که در ایران با قیمت پایین‌تری به فروش می‌رسد، در کشورهای دیگر گاه با دو تا چهار برابر قیمت عرضه می‌شود. اما پرسش اصلی اینجاست: این سود هنگفت نصیب چه کسانی می‌شود؟

آیا کشاورز ایرانی که زعفران را با سختی و در شرایط اقلیمی خاص تولید می‌کند، سهم واقعی خود را از این بازار پر سود دریافت می‌کند؟ یا اینکه تاجران و کشورهایی که نه زحمتی برای کاشت کشیده‌اند، نه منابع طبیعی مصرف کرده‌اند، تنها با بسته‌بندی مجدد و برندینگ، سود اصلی را به جیب می‌زنند؟

درک دقیق قیمت جهانی زعفران، به ما کمک می‌کند زنجیره ارزش این محصول را شفاف‌تر ببینیم و شاید گامی باشد برای بازتعریف جایگاه ایران در بازار جهانی زعفران، به‌ویژه در مسیر حمایت واقعی از تولیدکننده داخلی.

اهمیت بررسی قیمت جهانی زعفران برای تولیدکنندگان، صادرکنندگان، مصرف‌کنندگان و دولت ایران

تولیدکنندگان:
برای کشاورزان، آگاهی از قیمت جهانی زعفران فرصتی است تا ارزش واقعی محصول خود را درک کنند. این آگاهی نشان می‌دهد زعفرانی که در ایران با قیمت اندک خریداری می‌شود، در بازارهای بین‌المللی چندین برابر به فروش می‌رسد. کشاورز می‌تواند دو مسیر را انتخاب کند: یا منفعلانه به امید تصمیمات دولت و مجلس بنشیند، یا فعالانه با ایجاد تعاونی، ساخت برند و بازاریابی بین‌المللی وارد عمل شود.البته تجربه نشان داده، کشاورزانی که در این مسیر موفق شدند، به‌جای ادامه تولید، وارد تجارت شده‌اند تا سود بالایی بدون زحمت کسب کنند.

صادرکنندگان:
برای صادرکنندگان، دانستن قیمت جهانی زعفران باید تلنگری باشد تا بفهمند محصولی که با سختی از کشاورز خریداری می‌کنند، در بازارهای جهانی چه ارزش بالایی دارد. به‌جای خام‌فروشی، بهتر است به بازارهای هدف با بسته‌بندی و برند ایرانی ورود کرده و سود بیشتری برای خود کسب کنند و با افزایش قیمت زعفران در ایران از تولید کننده حمایت کنند ولی متأسفانه بسیاری از صادرکنندگان ترجیح می‌دهند زعفران را ارزان بخرند و حتی با قیمت پایین‌تری بفروشند تا فقط در رقابت باقی بمانند، بدون توجه به آینده کشاورز و منابع ملی. این نگاه کوتاه‌مدت، صنعت زعفران ایران را به عقب رانده است.

مصرف‌کنندگان:
مصرف‌کنندگان داخلی با آگاهی از قیمت جهانی، باید قدر این محصول ارزشمند را بیشتر بدانند. زعفران با تمام خواص بی‌نظیرش، در ایران بسیار ارزان‌تر از جهان عرضه می‌شود. خرید زعفران مستقیم از کشاورز، علاوه بر صرفه‌جویی، باعث حمایت از تولید داخلی و جلوگیری از سودجویی دلالان می‌شود.

دولت ایران:
نقش دولت در این میان حیاتی است. اگر تفاوت فاحش قیمت داخلی و جهانی را درک کند، می‌تواند با حمایت از تولیدکنندگان، استفاده از ظرفیت‌های وزارت خارجه و حتی ورود مستقیم به صادرات، زعفران ایرانی را به جایگاه شایسته جهانی برساند. این اقدام نه‌تنها سود اقتصادی در پی دارد، بلکه می‌تواند گامی مهم برای آبادانی کشور باشد.

بیشتر بخوانید =میزان تولید زعفران در ایران و جهان

قیمت زعفران در ایران چگونه تعیین می‌شود؟

قیمت زعفران در ایران، اگرچه به‌صورت کلی تحت تأثیر مکانیزم عرضه و تقاضاست، اما در عمل نقش شرکت‌های صادرکننده بسیار پررنگ‌تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد. این شرکت‌ها با حجم خرید بالا و دسترسی به بازارهای جهانی می‌توانند در بازه زمانی کوتاهی قیمت خرید زعفران از کشاورزان را به‌طور قابل‌توجهی کاهش یا افزایش دهند. به‌ویژه در زمان‌هایی که نیاز صادراتی بالاست، ممکن است قیمت‌ها به شکل ناگهانی بالا برود. علاوه بر این، فاکتورهای دیگری مانند نرخ ارز، هزینه‌های تولید، کیفیت محصول و حتی سیاست‌های دولتی نیز در تعیین قیمت نهایی مؤثرند. برای آشنایی با جزئیات این عوامل، پیشنهاد می‌کنیم مقاله کامل زیر را مطالعه کنید.

عوامل موثر بر قیمت زعفران 

چگونه قیمت جهانی زعفران تعیین می شود؟

سازو کار دقیق و مشخصی برای قیمت گذاری وجود ندارد در واقع در دنیا بعد از اینکه زعفران را به شکل فله از ایران خریداری میکنند با توجه به قوانین و ارزش زعفران قیمت نهایی مشخص میشود .هزینه ای مرتبط با آزمایشات مختلف،حمل و نقل،بسته بندی قیمت جهانی زعفران را در کشورهای مختلف مشخص میکند.

تولید زعفران در اروپا و آمریکا چقدر هزینه دارد؟

با توجه به اینکه تولید زعفران احتیاج به پیاز زعفران دارد و منع پیاز زعفران فقط در ایران است و انتقال ان برای کشت در کشوری دیگر امکان پذیر نسیت و به همین دلیل زعفران در ایران تولید می شود اما به فرض محال که کشورهای دیگر به پیاز زعفران دسترسی داشتند اما میتوانند زعفران را با همین قیمت تولید کنند؟

پاسخ به این سوال قطعا خیر است ، بنا بر محاسبات اقای مهندس ابریشمی در تولید کنندگان مهم زعفران قیمت یک کیلو زعفران نگین در اروپا بر فرض تولید بیش از 55000 هزار دلار است در حالی الان با 3000 هزار دلار زعفران را از ما می خرد.

اگر هر دلار را معادل ۹۰٬۰۰۰ تومان در نظر بگیریم، 

حداقل دستمزد برای ساده‌ترین کارهای غیرتخصصی در اروپا و آمریکا حدود ۱۲ دلار در ساعت است (معادل ۱٬۰۸۰٬۰۰۰ تومان). اگر یک کارگر روزانه ۸ ساعت کار کند و در این مدت به‌طور متوسط ۱۰ کیلو گل زعفران برداشت کند، هزینه برداشت هر کیلو گل زعفران برابر است با:

۸ ساعت × ۱۲ دلار = ۹۶ دلار
۹۶ دلار × ۹۰٬۰۰۰ تومان = ۸٬۶۴۰٬۰۰۰ تومان

برای پاک‌کردن هر کیلو گل هم حدود ۴ ساعت زمان نیاز است، یعنی:

۴ ساعت × ۱۲ دلار = ۴۸ دلار
۴۸ دلار × ۹۰٬۰۰۰ تومان = ۴٬۳۲۰٬۰۰۰ تومان

بنابراین، مجموع هزینه برداشت و پاک‌کردن هر کیلو گل زعفران برابر است با:

۸٬۶۴۰٬۰۰۰ + ۴٬۳۲۰٬۰۰۰ = ۱۲٬۹۶۰٬۰۰۰ تومان

اگر سایر هزینه‌ها مانند حمل‌ونقل، توزیع، خشک‌کردن، بیمه و غیره را ۱۵٬۰۰۰٬۰۰۰ تومان در نظر بگیریم، هزینه کل فرآوری هر کیلو گل زعفران به:

۱۲٬۹۶۰٬۰۰۰ + ۱۵٬۰۰۰٬۰۰۰ = ۲۷٬۹۶۰٬۰۰۰ تومان می‌رسد.

از آنجایی که به‌طور میانگین برای تولید یک کیلو زعفران نگین به حدود ۹۰ کیلو گل نیاز است، هزینه نهایی تولید یک کیلو زعفران نگین برابر است با:

۹۰ × ۲۷٬۹۶۰٬۰۰۰ = ۲٬۵۱۶٬۴۰۰٬۰۰۰ تومان

یعنی معادل:

۲٬۵۱۶٬۴۰۰٬۰۰۰ ÷ ۹۰٬۰۰۰ = ۲۷٬۹۶۰ دلار

اگر فرض کنیم هزینه‌های کاشت، داشت و سرمایه‌گذاری اولیه نیز به همین میزان باشد، هزینه نهایی تولید یک کیلو زعفران نگین به:

۲۷٬۹۶۰ × ۲ = ۵۵٬۹۲۰ دلار
معادل: ۵٬۰۳۳٬۰۰۰٬۰۰۰ تومان (پنج میلیارد و سی و سه میلیون تومان)

تا زمانى كه انها نتوانند روند عمليات  كشاورزى و فراورى زعفران را مكانيزه كنند برايشان توجيه اقتصادى ندارد و بهتر است كه همين ملتهاى جهان سوم برايشان به ريال توليد كنند و انها هم معادل دلارى ريال را(١٠٠٠-3٠٠٠دلار) بپردازند.

وضعیت بازار جهانی زعفران

در ادامه وضعیت بازار جهانی زعفران را بررسی میکنیم 

ارزش بازار جهانی زعفران

در رابطه با ارزش مارکت زعفران در دنیا ارقام مختلفی بیان می شود .

در بسیاری از مراکز و خبرگزاری ایران بازار جهانی زعفران را 8 تا 10 میلیارد دلار تخمین زده اند.

از طرفی بسیاری از سایت ها و مقالات خارجی ارزش مارکت جهانی زعفران را بین 650 تا 700 میلیون دلار تخمین زده اند و پیش بینی شده که تا سال 2030 این بازار از یک میلیارد دلار عبور میکند.

اما واقعا ارزش بازار جهانی زعفران چقدر است؟ هشت میلیارد یا نهایت یک میلیارد؟؟

می توان محاسبه کرد از انجایی که تولید زعفران در جهان  حدود 500 تا 600 تن تخمین زده می شود میتوان تا حدودی ارزش مارکت جهانی را مشخص کرد.

بازار جهانی زعفران، فرصتی طلایی برای ایران

قیمت جهانی زعفران در عمده‌فروشی بین ۳۰۰۰ تا ۴۵۰۰ دلار به‌ازای هر کیلوگرم است. این بازه، بخش بزرگی از معاملات بین‌المللی زعفران را پوشش می‌دهد. اما در بازار خرده‌فروشی، قیمت زعفران بسیار بالاتر است و به طور متوسط بین ۱۰ تا ۱۵ هزار دلار در هر کیلوگرم به فروش می‌رسد. این یعنی در بسیاری از کشورها، زعفران تا سه برابر قیمت عمده‌فروشی به دست مصرف‌کننده نهایی می‌رسد.

در ایران، زعفران به‌طور متوسط با قیمت ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ دلار از کشاورز خریداری می‌شود. اگر قیمت پایه ۳۰۰۰ دلار را برای فروش بین‌المللی در نظر بگیریم و فرض کنیم که تولید جهانی زعفران حدود ۵۰۰ تن باشد، ارزش بازار جهانی زعفران چیزی حدود ۱.۵ میلیارد دلار خواهد بود. اما اگر قیمت خرده‌فروشی یعنی ۱۰ هزار دلار مبنا قرار گیرد، این عدد به ۵ میلیارد دلار می‌رسد.

شایان ذکر است که تولید واقعی زعفران در جهان بیشتر از ۵۰۰ تن است، بنابراین می‌توان با اطمینان گفت که ارزش بازار جهانی زعفران، چندین میلیارد دلار است؛ بازاری که ایران می‌تواند نقش بسیار مهم‌تری در آن ایفا کند، اگرچه اکنون چنین نیست.

سهم ایران از بازار جهانی زعفران

اگر تولید زعفران در ایران را ۴۰۰ تن در نظر بگیریم و قیمت میانگین خرید از کشاورز را ۱۸۰۰ دلار حساب کنیم، درآمد تولیدکنندگان زعفران ایران به حدود ۷۲۰ میلیون دلار در سال می‌رسد.

ایران سالانه حدود ۳۰۰ تا ۳۵۰ تن زعفران صادر می‌کند. با قیمت تقریبی ۳۰۰۰ دلار به ازای هر کیلوگرم، سهم ایران از صادرات زعفران حدود ۸۰۰ تا ۹۵۰ میلیون دلار برآورد می‌شود.

سود شرکت‌های صادرکننده

شرکت‌های صادرکننده زعفران، محصول را با قیمت ۱۸۰۰ دلار از کشاورز خریداری و با قیمت حدود ۳۰۰۰ دلار در بازارهای جهانی به فروش می‌رسانند. اگر فرض کنیم این شرکت‌ها ۳۰۰ تن زعفران صادر کنند:

هزینه خرید: ۵۴۰ میلیون دلار
درآمد فروش: ۹۰۰ میلیون دلار
سود ناخالص: ۳۶۰ میلیون دلار
البته باید هزینه‌هایی مانند بسته‌بندی، حمل‌ونقل، گمرک، آزمایشگاه‌ها و مجوزهای صادراتی را نیز در نظر گرفت.

چشم‌انداز رشد سهم ایران از بازار جهانی

اگر ایران بتواند تولید خود را افزایش دهد و به جای فروش فله‌ای، وارد بازار خرده‌فروشی جهانی شود، سهم بزرگ‌تری از این بازار باارزش را کسب خواهد کرد. این هدف با برنامه‌ریزی دقیق، همراهی دولت و ورود نسل جدید به عرصه صادرات زعفران، قابل دستیابی است. در ادامه چند سناریوی ممکن را بررسی می‌کنیم:

فرضیه اول: سناریوی خوش‌بینانه
تولید سالانه: ۶۰۰ تن
قیمت فروش: ۹۰۰۰ دلار به‌ازای هر کیلو
درآمد ارزی: حدود ۵.۵ میلیارد دلار
فرضیه دوم: سناریوی منطقی
تولید سالانه: ۶۰۰ تن
قیمت فروش: ۵۰۰۰ دلار به‌ازای هر کیلو
درآمد ارزی: حدود ۳ میلیارد دلار
فرضیه سوم: حداقل قابل‌تحقق
تولید سالانه: ۵۰۰ تن
قیمت فروش: ۴۰۰۰ دلار به‌ازای هر کیلو
درآمد ارزی: حدود ۲ میلیارد دلار

جمع‌بندی
با توجه به ظرفیت بالای تولید زعفران در ایران و مزیت رقابتی این محصول، می‌توان گفت بازار جهانی زعفران یک فرصت طلایی برای ارزآوری کشور است. به شرط آن‌که از خام‌فروشی فاصله بگیریم و زنجیره ارزش را تا فروش نهایی و برندسازی توسعه دهیم. در این مسیر، حمایت هوشمندانه دولت و جسارت بخش خصوصی، دو عامل کلیدی موفقیت خواهند بود.